39 lao động người Việt tử vong trong xe đông lạnh ở Khu công nghiệp Waterglade thuộc hạt Essex, miền Đông Nam nước Anh vào ngày 23/10/2019. Ảnh tư liệu: THX/TTXVN

Năm trước, 39 người Việt tử vong trong xe đông lạnh. Tưởng lời cảnh báo đó quá dư thừa để không còn tình trạng lao động di cư trái phép, nhưng không, tuần trước, lại 4 phụ nữ Việt cầu cứu giải thoát khỏi xe đông lạnh sau “hợp đồng” sang Anh.

Khi học tại Pháp, tôi có dịp đến Calais, miền Bắc nước này, nơi có khu rừng người nhập cư chờ cơ hội vào Anh. Cũng ở đây, những người đồng hương của tôi, vừa mong ngóng ngày sang Anh, vừa thổ lộ sự hối hận về hành trình của mình. Nhưng những đầu mối đang lo cho các nhóm người này nhiệt tình khuyên nhủ tôi: “Em đi theo đường dây của anh, thu nhập cao, họ phải bỏ cả tỷ để sang đây, trong lúc em ở đây, coi như khoản đó không mất”. Lúc đó, tôi thoạt nghĩ ngay trong đầu, những đồng hương của tôi đang bỏ tiền cho người khác buôn mình. Họ tự biến mình thành món hàng để trao đổi.

Tôi cũng đã chứng kiến những cảnh đời chôn vùi tuổi thanh xuân cả chục năm trời trong những hầm trồng cần sa bất hợp pháp ở Anh. Và khi trở về Việt Nam, vì tính chất nghề nghiệp, tôi có cơ hội tiếp xúc với nhiều “làng xuất khẩu lao động”, lại thấy thêm, một lao động trót lọt, kiếm được tiền gửi về gia đình, nhưng họ không có cơ hội sử dụng. Và có hàng trăm đứa trẻ thèm mẹ, thèm cha, như có lần tôi bàn đến trên mục game doi thuong này.

Câu hỏi đặt ra là vì sao những lao động này sẵn sàng đặt cược cuộc đời mình với sự mạo hiểm tính mạng? Để rồi, trót lọt hay không đều có giá đắt hơn cả bạc tỷ mà họ bỏ ra.

Khi đến các “làng xuất khẩu lao động”, tôi hình dung ra một thứ chuẩn mực ở đây mà nếu không phân tích ra thì không biết nó rất dị biệt. Một bà mẹ già có thể chê mức lương lao động hợp pháp ở Hàn Quốc, Đài Loan vài ba chục triệu một tháng là thấp. Hay chuyện một lao động có hợp đồng chính thức bất chấp rủi ro bỏ ra ngoài làm việc bất hợp pháp được cho là khôn ngoan. Nhiều tỷ tỷ ngoại tệ có nguồn gốc không rõ ràng được chuyển về Việt Nam không hề được ý thức là vi phạm.

Một kiểu quy chuẩn về cách nhìn trong những ngôi làng này là sự thành công được tính ở mức lương choáng ngợp, những ngôi nhà hoành tráng dù không người. Khoảng 18.000 người Việt mà các mạng lưới buôn bán người đã đưa vào Anh theo thống kê của Hội đồng Kinh tế và Xã hội Liên Hợp Quốc là con số tạo nên những thông lệ xã hội và nuôi dưỡng tội phạm buôn người nguy hiểm.

Chừng nào chưa có những chương trình nâng cao nhận thức về phẩm giá con người, từ cấp độ cá nhân, đến gia đình và cộng đồng thì những rủi ro về mạng sống của lao động di cư bất hợp pháp sẽ còn tiếp diễn. Và cũng theo đó, buôn người theo dạng đưa lao động di cư bất hợp pháp vẫn được xem là công việc hợp pháp, thậm chí còn được xem là có công tạo ra cơ hội đổi đời cho người khác.

Cũng như chừng nào người ta chưa ý thức được giá trị cân bằng của nghề nghiệp, ý chí chính đáng với thành tựu kinh tế hay việc tố giác một kẻ môi giới, một đường dây buôn người núp bóng dưới cụm từ “xuất khẩu lao động” bị nhìn với ánh mắt lạ hoặc sự thờ ơ của cơ quan chức năng thì lúc đó sẽ còn những bi kịch xảy ra.

Lựa chọn đường đi cho bản thân là vấn đề cá nhân. Nhưng phía sau những ngôi nhà cao sang, số vốn tiền tỷ có những bi kịch mà không chỉ bản thân cá nhân đó và người thân của họ đau đớn. Đó là vấn đề của cả cộng đồng.

QUỐC THẮNG

Nếu đồng tình với góc nhận định trong bài viết, bạn có thể mời tác giả Quốc Thắng một "ly cà phê" thông qua Ví MoMo bằng cách ấn vào nút “Buy me a coffee” ở bên dưới hoặc quét mã QR. "Buy me a coffee" Hoặc bạn cũng có thể tặng "ly cà phê" cho tác giả Quốc Thắng bằng cách chuyển khoản trực tiếp vào tài khoản của Tạp chí Lao động và Công đoàn, số tài khoản: 118000001631, Ngân hàng Vietinbank chi nhánh Hà Nội. Lưu ý, trước khi chuyển tiền, bạn đọc vui lòng gõ nội dung: "Tặng cà phê cho tác giả Quốc Thắng". Đọc cà phê tối, tặng "cà phê" là chương trình của Tạp chí Lao động và Công đoàn. Khi đọc các bài viết trên mục game doi thuong , nếu bạn đọc đồng cảm với góc nhìn của tác giả thì có thể mời người đó một "ly cà phê". Mỗi "ly cà phê" trị giá 23.000 đồng (1 USD).