Và cũng không phải chỉ vấn đề không đảm bảo hạ tầng kỹ thuật của bản thân loại hình nhà ở này làm mất an toàn mà cả một loạt những hệ lụy kèm theo cũng từng được nêu tên. Phá vỡ quy hoạch, tăng sức ép hạ tầng đô thị, dấu hiệu của một thị trường bất động sản méo mó,… đã được bàn thảo, phản ánh nhiều lần. Nhưng cứ rộ lên một thời gian rồi lại thôi. Nên cả chục năm nay, những tòa nhà chung cư mini đang dần bóp nghẹt hạ tầng đô thị vẫn mọc.

Nếu không có vụ cháy hôm qua thì ít ai biết rằng (hoặc biết mà cho đó là chuyện thường): nhiều ngách, hẻm nhỏ thuộc con ngõ 29 Khương Hạ có tới hàng chục tòa chung cư mini với hàng trăm căn hộ. Nếu có một cuộc khảo sát toàn diện, tôi chắc rằng, con ngõ này không phải là trường hợp duy nhất tiêu biểu.

Cách đây 2 năm, Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA) kiến nghị những bất hợp lý của Khoản 2, Điều 46, Luật Nhà ở 2014 về việc công nhận quyền sở hữu cho từng căn hộ trong nhà ở riêng lẻ. Lúc đó, Hiệp hội đề nghị sửa khái niệm “căn hộ” thành “phòng ở” đối với loại hình này và thay vì được công nhận sở hữu thì chủ sở hữu chỉ được kinh doanh cho thuê nhà ở theo quy định của pháp luật. Nhưng được cho thuê hay không được bán cũng không phải là vấn đề khi mà các tiêu chuẩn kỹ thuật của loại hình nhà ở này chưa được nội dung luật, nghị định quy định một cách nghiêm ngặt và cụ thể.

Lý do thì nhiều và hệ lụy được nêu ra không ít và nhìn chung cư mini bằng “con mắt thị trường” thì việc làm ách tắc nguồn cung dự án và sản phẩm nhà ở rõ như ban ngày. Khi mà có thể lập lờ giữa nhà dân, khách sạn mini, khu chung cư phức hợp thì chuẩn an toàn đòi hỏi thấp lại càng được chủ đầu tư “lách thêm luật” để tiết kiệm chi phí xây dựng. Cứ “rao là bán” là chuyện có thật.

Một khảo sát mới đây cho thấy, giá thành suất đầu tư cho 1 m2 chung cư mini không đến 40% so với chung cư đạt chuẩn theo luật nhưng giá bán có thể đạt 70-80% chung cư đạt chuẩn. Cùng một vị trí, giá khoảng 1 tỷ cho một căn chung cư mini 50 m2 nhưng phải đến khoảng 2 tỷ cho một căn chung cư đạt chuẩn 70 m2 thì chung cư mini là một lựa chọn phù hợp. Tâm lý tiêu dùng đó được Mường Thanh nắm bắt khi cho ra đời một kiểu chung cư “lai”: vừa chuẩn, vừa mini. Lựa chọn đó trở thành mốt thời thượng vì khi không cần suy tính nhiều thì cũng có ngay lời đáp: được ở trung tâm, trong vùng tiện ích nhưng hợp túi tiền.

Căn chung cư mini bị cháy tại Khương Hạ. Ảnh: NGỌC TÂN (Dân trí).

Giá được cho là rẻ nhưng cái giá chúng ta đang phải trả lại quá đắt cho chung cư mini: làm cho người tiêu dùng bị thiệt hại, phá vỡ quy hoạch phát triển đô thị, gây mất mỹ quan và không đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy, thiếu các tiện ích, dịch vụ phục vụ cư dân. Giải pháp được cho là phù hợp với vùng trung tâm nhưng chung cư mini đang làm cho chúng ta bình thản trước việc cấp bách phải thực hiện kế hoạch giãn dân ở khu vực trung tâm, di dời trường học, công sở, bệnh viện… ra ngoại thành.

Mô hình được cho là ưu việt hướng đến phục vụ người yếu thế trong xã hội, người có thu nhập thấp nhưng không được kiểm soát theo một quy chuẩn nghiêm ngặt nào thì “Thương nhau như thế bằng mười phụ nhau”. Lựa chọn được cho là thời thượng nhưng những đau thương như vụ cháy vừa xảy ra là không gì có thể bù đắp.

Cái giá đó, giải pháp đó, mô hình đó, lựa chọn đó phải được thực hiện bằng việc không thể “luật hóa” chung cư mini như đang đề xuất hay thực thi theo dạng “phạt rồi cho tồn tại”. Dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) đang đề xuất loại hình chung cư mini với tên gọi “nhà ở nhiều tầng nhiều hộ ở của hộ gia đình, cá nhân”. Nếu cho phép hộ gia đình, cá nhân có thửa đất ở có thể xây dựng chung cư mini để bán mà không cần lập dự án đầu tư theo Luật Đầu tư, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản thì không có gì bảo đảm những hiểm họa và bất hợp lý về quy hoạch đô thị vẫn tiếp diễn.

Mà như thế, có nghĩa là chúng ta công nhận về những gì đã làm và chấp nhận những đau thương hoàn toàn không được có.

QUỐC THẮNG

Nếu đồng tình với góc nhận định trong bài viết, bạn có thể mời tác giả Quốc Thắng một "ly cà phê" thông qua Ví MoMo bằng cách ấn vào nút “Buy me a coffee” ở bên dưới hoặc quét mã QR. "Buy me a coffee" Hoặc bạn cũng có thể tặng "ly cà phê" cho tác giả Quốc Thắng bằng cách chuyển khoản trực tiếp vào tài khoản của Tạp chí Lao động và Công đoàn, số tài khoản: 118000001631, Ngân hàng Vietinbank chi nhánh Hà Nội. Lưu ý, trước khi chuyển tiền, bạn đọc vui lòng gõ nội dung: "Tặng cà phê cho tác giả Quốc Thắng". Đọc cà phê tối, tặng "cà phê" là chương trình của Tạp chí Lao động và Công đoàn. Khi đọc các bài viết trên mục game doi thuong , nếu bạn đọc đồng cảm với góc nhìn của tác giả thì có thể mời người đó một "ly cà phê". Mỗi "ly cà phê" trị giá 23.000 đồng (1 USD).